Zgodnie z międzynarodowymi standardami rachunkowości i ustawą o rachunkowości spośród innych składników majątku aktywa trwałe wyróżnia ich rzeczowa postać i okres użytkowania dłuższy niż jeden rok. Są to więc rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi zasoby jednostki, spełniające jednocześnie poniższe warunki:
- ich przewidywany okres ekonomicznej użyteczności przekracza jeden rok,
- stanowią własność lub współwłasność jednostki (przedsiębiorstwa),
- są kompletne i zdatne do użytku
- przeznaczone są na własne potrzeby jednostki.
Aktywa trwałe mogą być także przeznaczone do oddania w używanie na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze (np. leasing operacyjny). Ponadto do środków trwałych zaliczyć możemy obce środki trwałe używane przez jednostkę na podstawie odpowiedniej umowy (sytuacja odwrotna do w/w).
Co zaliczamy do środków trwałych?
-Nieruchomości- w tym grunty, prawo wieczystego użytkowania gruntu, budynki i budowle, a także będące odrębną własnością lokale, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego.,
-Maszyny, urządzenia, środki transportu i inne rzeczy,
-Inwentarz żywy
-Inne środki trwałe, w tym ulepszenia w obcych środkach trwałych.
Środki trwałe oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub leasingu
zalicza się do aktywów trwałych jednej ze stron umowy.
Ulepszenia (przebudowa, rozbudowa, rekonstrukcja, adaptacja, modernizacja) w obcych
środkach trwałych klasyfikowane są w odpowiednich grupowaniach KŚT, w zależności od
środka trwałego, którego dotyczą.
źródło: Ustawa o rachunkowości
Jakie są zasady wyceny, dokumentacji i ewidencji środków trwałych?
Otóż, środki trwałe przyjmowane są do ewidencji księgowej według wartości początkowej, którą w zależności od sposobu pozyskania środka trwałego może być:
1. CENA NABYCIA- czyli, cena zakupu obejmująca kwotę należną sprzedającemu:
-pomniejszona o podatek VAT, który możemy odliczyć oraz akcyzę,
-powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem środka do stanu umożliwiającego jego użytkowanie (np. koszty transportu, montażu),
-powiększona o obciążenia publicznoprawne w przypadku importu.
2. KOSZT WYTWORZENIA, który obejmuje:
-koszty bezpośrednie, związane z budową (montażem, modernizacją, ulepszeniem) i dostosowaniem środka trwałego do użytkowania,
NIE ZALICZA się do kosztu wytworzenia: kosztów ogólnego zarządu, kosztów sprzedaży i braków.
3.WARTOŚĆ RYNKOWA LUB WARTOŚĆ GODZIWA.
Wartość rynkową określa cena sprzedaży netto, która jest możliwa do uzyskania. Jeżeli nie jesteśmy w stanie ustalić ceny sprzedaży, musimy w inny sposób określić wartość godziwą. Przez wartość godziwą należy rozumieć kwotę, za jaką dany składnik mógłby być wymieniony na warunkach transakcji rynkowej pomiędzy zainteresowanymi stronami.
W przypadku środków trwałych, należy również wspomnieć o zwiększeniu wartości początkowej, na którą składają się:
1. Koszty ulepszenia polegające na przebudowie, rozbudowie, modernizacji czy rekonstrukcji. W wyniku tych działań nastąpi zwiększenie wartości użytkowej środka trwałego. Ulepszeniem jest także wymiana lub montaż części składowych lub peryferyjnych.
2. Aktualizacja wyceny tzn. przeszacowanie wartości początkowej oraz dotychczasowego umorzenia, dokonane na podstawie odrębnych przepisów prawa.
Z kolei zmniejszenie wartości początkowej środka trwałego może nastąpić w drodze:
1.Odpisów amortyzacyjnych/umorzeniowych dokonywanych w celu uwzględnienia utraty wartości w skutek używania lub upływu czasu. Odpisy te obciążają koszty działalności operacyjnej.
2.Odpisów z tytułu trwałej utraty wartości (odpisy nieplanowe), które mogą być spowodowane zmianą technologii produkcji, przeznaczeniem do likwidacji, wycofaniem z użytkowania. Odpisy te obciążają pozostałe koszty operacyjne.
