Ekonomia i Ekonomika


KATEGORIE EKONOMICZNE NA RYNKU PRACY:


Zasoby pracy ( zasoby siły roboczej ) : to wszyscy pracujący oraz niepracujący , którzy mogą pracować i deklarują chęć podjęcia pracy , ale w danym okresie nie mają możliwości jej pozyskania. Nie zalicza się do nich dzieci , młodzieży szkolnej i emerytów .



N = L + U
N- zasoby siły roboczej
L – zatrudnieni
U- bezrobotni

Pojęcie „bezrobotnego” :

         a)      Według Urzędu Pracy : bezrobotnym jest osoba zdolna do pracy i gotowa do jej podjęcia w pełnym wymiarze czasu , pozostająca bez pracy , nieuczęszczająca do szkoły oraz niemająca stałego źródła utrzymania.

        b)      Według Głównego Urzędu Statystycznego za bezrobotnego uznaje się osoby w wieku 15 lat i więcej , które w okresie tygodnia objętego badaniem nie wykonywały pracy zarobkowej przez co najmniej 1 godz. , podjęły działania w ciągu 4 tygodni mające na celu znalezienie pracy oraz wyrażały gotowość do podjęcia pracy w tygodniu badanym i następnych.



Stopa bezrobocia ( b ) to procentowy udział bezrobotnych w wielkości zasobów siły roboczej .


 

Współczynnik aktywności zawodowej – stosunek zasobów siły roboczej [ N ] do liczby osób w wieku produkcyjnym.




Prawo Okuna mówi o tym , że luka Produktu Krajowego Brutto ( PKB ) powiększa się o 2,5 % dla każdego jednoprocentowego wzrostu stopy bezrobocia rzeczywistego powyżej stopy bezrobocia naturalnego .

POPYT I PODAŻ


POPYT – jest to relacja między ceną danego dobra lub usługi a ich ilością, którą konsumenci mogą i chcą nabyć po określonej cenie przy założeniu niezmienności pozostałych zjawisk rynkowych (ceteris paribus). Popyt oznaczamy literką D (z ang. demand)

PRAWO POPYTU RYNKOWEGO – wraz ze wzrostem ceny produktu zmniejsza się, ceteris paribus, wielkość popytu na ten produkt, natomiast wraz ze spadkiem ceny wielkość popytu wzrasta.

ZASADA „CETERIS PARIBUS” – oznacza założenie niezmienności pozostałych czynników (warunków, okoliczności, elementów itp.) wpływających na analizowane zjawisko ekonomiczne. Zjawiska zachodzące w rzeczywistości gospodarczej są zawsze uwarunkowane większą liczbą czynników niż te, które uwzględnia się w prowadzonej analizie. „Ceteris paribus” = w tych samych niezmiennych warunkach




Krzywa popytu pokazuje ilość dobra lub usługi jakie ludzie chcą kupić przy każdym poziomie ceny w danym czasie.

WIELKOŚĆ POPYTU jest to ilość dobra lub usługi jaką nabywcy gotowi są kupić w określonym czasie przy danym poziomie ceny (to wszystkie te pojedyncze punkciki A,B...uzależnione od cen) w danym czasie.
            Wszystkie te punkciki tworzą nam prostą, czyli tworzą nam popyt. Wielkość popytu jest jednostką mniejszą a popyt jest jednostką (definicją) szerszą.

POPYT EFEKTYWNY – to wielkość zapotrzebowania na dane dobro lub usługę poparte odpowiednim funduszem nabywczym; zgłaszana chęć nabycia towaru jest rzeczywista (taka jaka jest jego faktyczna możliwość nabycia)

DETERMINANTY POPYTU –czynniki kształtujące popyt bez uwzględniania cen (czynniki pozacenowe):

            A. Rynkowe:

1)      dochody konsumentów
2)      ceny dóbr substytucyjnych i komplementarnych
3)    przewidywania cen relatywnych (przewidywane ceny dochodów i cen przez konsumentów w bliższej lub dalszej przyszłości; konsument działa racjonalnie, patrzy gdzie ma większą korzyść, przewiduje dziś jaka może być cena danego dobra jutro; konsument dysponuje określoną ceną nabywczą i dziś kształtuje popyt)

B. Pozarynkowe:

Czynniki pozarynkowe wynikają z różnych sytuacji życiowych:
  1. liczba ludności
  2. gusty i preferencje, nawyki, moda
  3. naśladownictwo, sezonowość np. święta,
  4. czynniki socjokulturowe
  5. wykształcenie
  6. szerokość geograficzna, pory roku, klimat
  7. efekty naśladownictwa i demonstracji
a)      efekt Veblena
b)      efekt snobizmu
c)      efekt owczego pędu


     Analiza determinantów popytu:

1)   wzrost dochodu konsumentów powoduje wzrost popytu na dobra i usługi (mamy więcej pieniędzy i możemy sobie na więcej pozwolić)

2) Substytucją nazywa się zjawisko zastępowania się dóbr w ich użyciu konsumpcyjnym lub produkcyjnym. Dobra są substytutami jeżeli zmiana ceny (wzrost lub spadek) na jeden produkt przy niezmienionej cenie drugiego dobra przesuwa popyt konsumentów w kierunku dobra tańszego, np. wzrost ceny masła powoduje wzrost popytu na margarynę.

Komplementarność – jest to wzajemne uzupełnianie się dóbr w ich zastosowaniu produkcyjnym lub konsumpcyjnym. Dwa dobra są wobec siebie komplementarne jeżeli wzrost (spadek) ceny jednego z nich powoduje spadek (wzrost) popytu na dobro drugie. Przykład: jeżeli wzrośnie cena samochodów to spadnie popyt na paliwo

3)   kupujący mogą przewidywać znaczące zmiany cen i wyprzedzać w czasie zakupy danych dóbr, np. przewidują, że za dwa m-ce ceny samochodów wzrosną 0 10%, wówczas ci którzy zamierzają kupić samochód, będą się starali swój zakup przyspieszyć

4)      wzrost liczby ludności powoduje wzrost popytu (czyli przesuwa krzywą do góry)

5)     każdy kupujący posiada własne gusty i preferencje odnoszące się do kupowanych dóbr; wpływ na to ma moda, która powoduje wzrost popytu

6)    Efekty naśladownictwa jest to popyt indywidualnego konsumenta na dane dobro, które zmienia się w zależności od popytu rynkowego, czyli popytu większości konsumentów
Efekt demonstracji – niektórzy konsumenci chcą odróżniać się od pozostałych, chcą zamanifestować swój prestiż

a)efekt snobizmu – polega na tym, że niektóre gospodarstwa domowe mniej cenią te dobra, które konsumują inni, a zatem nabywają je mniej lub wcale; konsumenci-snobi nie będą kupować produktów, które masowo kupują inni (np. żeby się pokazać przed gośćmi to kupią kawior, żeby im pokazać, że oni mają lepsze jedzenie niż np. jakiś tradycyjny bigos)

b)efekt Veblena – polega na tym, że niektóre gospodarstwa domowe nabywają tym większe ilości danego dobra im jest ono droższe.

c) efekt owczego pędu – polega na tym, że pewne gospodarstwa domowe tym wyżej cenią pewne dobra i tym więcej ich nabywają, im bardziej je cenią i nabywają inni

EFEKT DOCHODOWY I SUBSTYTUCYJNY ZMIANY CENY


Efekt substytucyjny zmiany ceny – polega na ty, że przy obniżce ceny danego dobra (i stałości cen pozostałych dóbr) staje się ono relatywnie tańsze i konsumenci mogą nim zastępować inne dobra. Jeżeli dane dobro zdrożeje to konsumenci zastępują dane dobro dobrem tańszym, czyli jeśli cena jego rośnie to konsumenci zmniejszą zakup tego dobra lub zmienia zakup na dobro tańsze.

Efekt dochodowy zmiany ceny – sprowadza się do tego, że przy obniżce ceny danego dobra rośnie jego siła nabywcza, gdyż przy stałym dochodzie nominalnym jest on w stanie nabyć większą ilość tego dobra i odwrotnie: przy wzroście ceny danego dobra, przy danym dochodzie nominalnym, spada jego siła nabywcza tzn. że konsument jest zmuszony ograniczyć zakupy danego dobra. Przykład: jeżeli Kowalski otrzymuje nominalna wartość dochodu 2000zł a butelka 0,5l oleju kosztuje 5 zł to Kowalski (nabywca) jest w stanie nabyć 400 butelek takiego oleju. Gdyby jednak cena tego oleju wzrosła do 10 zł / 0,5l butelkę to wówczas Kowalski nabędzie mniej danego dobra, bo tylko 200 butelek.


Wyjątki od prawa popytu, czyli nieklasyczne przykłady zależności między  wielkością popytu a ceną:
  • efekt (paradoks) Giffena – im wyższa cena tym bardziej popyt rośnie; z paradoksem Giffena mamy do czynienia przede wszystkim gdzie jest biegun biedy. Przykład: Najwolniej rosła cena chleba a szybciej rosła cena wędlin, ze względu na ograniczone dochody dobra droższe zastępowaliśmy dobra tańszymi i dlatego mamy tu do czynienia z paradoksem: wraz ze wzrostem ceny chleba popyt na ten chleb rośnie 9z konieczności)
  • paradoks Veblena – im szybciej drożeją dobra, tym jest większy popyt, im wyższa cena tym popyt większy. Mamy tu do czynienia z ludźmi najbogatszymi. Jest to efekt demonstracji i prestiżu – „im więcej mam tym lepiej jestem dostrzegany w społeczeństwie”
+ efekt owczego pędu + zasada snobizmu – j/w



Wraz z obniżeniem się dochodu przy stałej cenie PA będziemy mogli nabyć mniej dobra tylko Q2A, co spowoduje przesunięcie się krzywej popytu w lewo (spadek popytu).

Wraz ze wzrostem dochodu przy stałej cenie PA będziemy mogli nabyć więcej dobra bo aż Q1A, co spowoduje przesunięcie krzywej popytu w prawo (wzrost popytu)


PODAŻ (S)

PODAŻ – jest to relacja między ilością dobra jaką producenci są skłonni zaoferować (cała ilość dóbr) do sprzedaży w danym określonym czasie a ceną, przy zachowaniu ceteris paribus (niezmienność pozostałych zjawisk rynkowych). Podaż oznaczamy literką S (z ang. supple)

WIELKOŚĆ PODAŻY – jest to ilość dobra lub usługi jaką producenci zamierzają sprzedać w określonym czasie przy danym poziomie cen.

PRAWO PODAŻY – wraz ze wzrostem ceny rośnie wielkość podaży, ceteris paribus, a wraz ze spadkiem ceny wielkość podaży maleje. Inaczej mówiąc – prawo podaży głosi, że wraz ze wzrostem (spadkiem) ceny dobra, rośnie (spada) ilość dostarczonych przez producentów dóbr i usług (rośnie wielkość podaży), przy założeniu ceteris paribus.


Krzywa podaży pokazuje ilości dobra lub usługi jakie producenci chcą dostarczyć na rynek przy każdym poziomie ceny w danym okresie.

DETERMINANTY PODAŻY (czynniki pozacenowe):

1)      ceny czynników produkcji
2)      poziom technologii i technika
3)      podatki i subsydia
4)      przewidywania cen relatywnych
5)      liczba przedsiębiorstw w gałęzi
6)      lokalizacja produkcji

Analiza determinantów podaży

1)      ceny czynników produkcji (ceny siły roboczej - płace, opłaty za energię, czynsze, ceny surowców) – wzrost ich powoduje zwiększenie kosztów produkcji a w rezultacie spadek podaży; od tych cen zależy poziom kosztów. Im ceny wyższe, tym koszt wytworzenia produktu wyższy i odwrotnie.
2)      nowa technologia związana jest z postępem technicznym, zmniejsza koszty a w rezultacie powoduje wzrost podaży (dzięki technice i technologii firma może mieć większą wydajność, co powoduje, że koszty wytworzenia są mniejsze; technologia powoduje wzrost wydajności i może zmniejszyć ilość materiałów)
3)      Niektóre podatki (VAT, akcyza) są traktowane przez producenta jako dodatkowy koszt wytworzenia produktu, powoduje to spadek podaży;
Subsydia (dotacje) traktowane są jako element zmniejszający koszty, który powoduje wzrost podaży. (Działalność państwa odgrywa tu dużą rolę; przez politykę dotacji i politykę podatkową państwo wpływa na kształtowanie się podaży)
4)      przewidywane ceny relatywne mogą wpływać na obecne decyzje producentów                 o ilościach oferowanych przez nich produktów, np. rolnicy przewidują, że ceny zboża będą wyższe, więc magazynują je i w ten sposób nie dostarczają na rynek a to powoduje spadek podaży (czyli mniej tej ilości dóbr)
5)      wzrost liczby przedsiębiorstw w gałęzi zwiększa ilość oferowanych produktów,w rezultacie zwiększa podaż 



S0 – przy cenie PA jesteśmy w stanie dostarczyć ilość dobra w wielkości QA
S1 – spadek cen czynników produkcji spowoduje, że przy tej samie cenie PA jesteśmy              w stanie wytworzyć więcej dobra w wielkości QB (przyrost dodatni)
S2 – jeśli nastąpi wzrost czynników produkcji to spowoduje to, że przy tej samej cenie PA wytworzymy mniej dobra QC (przyrost ujemny)

Przykład


Jak zmieni się krzywa popytu na rynku czekolad „Milka” jeżeli :



1.       Pojawi się świąteczna reklama czekolad „Milka” zachęcająca do ich zakupu .
Zwiększenie popytu , przesunięcie krzywej w prawo .

2.       Producent obniży cenę czekolad „Milka”
Zwiększenie popytu.  Jest to czynnik cenowy , ruch wzdłuż krzywej popytu ( strzałka w dół ).

3.       Producent czekolady „Goplana” kupowanej równie często jak „Milka” obniży jej cenę .
Zmniejszenie popytu , przesunięcie krzywej w lewo .

4.       Wzrosną dochody konsumentów .
Zwiększenie popytu , przesunięcie krzywej w prawo .

5.       Producent podniesie cenę czekolad „Milka”
Zmniejszenie popytu , czynnik cenowy , ruch wzdłuż krzywej popytu ( strzałka w górę).




Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

Subskrybuj: Posty (Atom)