Forma prawna, w jakiej będzie
prowadzone przedsiębiorstwo, powinna zależeć nie tylko od tego, co
przedsiębiorca zamierza oferować na rynku (produkcja, usługi, handel). Ważna
jest także skala przedsięwzięcia. Wpływa ona na to, jak skomplikowana ma być
struktura nowo zakładanej firmy i jakie mają być koszty jej prowadzenia.
Decyzja o wyborze formy rodzi bowiem konsekwencje
finansowe i organizacyjne nie tylko przy zakładaniu firmy, lecz także potem,
przy jej prowadzaniu (wiąże się m.in. z możliwością wyboru formy opodatkowania
czy koniecznością prowadzenia pełnej rachunkowości). Jednocześnie przyszli
biznesmeni biorą pod uwagę – zasadnie – skalę odpowiedzialności, jaką będą
ponosić w wypadku różnych form zaangażowania gospodarczego.
I. Indywidualna działalność gospodarcza :
Każdą
firmę można prowadzić jednoosobowo, po wpisaniu przedsiębiorcy do gminnej
ewidencji działalności gospodarczej. Działalność jednoosobowa jest
najłatwiejsza do zaewidencjonowania i rozpoczęcia prowadzenia firmy. Wydaje się
także najprostsza przy nawiązywaniu stosunków gospodarczych. Za zobowiązania
zaciągnięte w takim przedsiębiorstwie, zarówno cywilno-, jak i publicznoprawne
(np. podatki), odpowiada przedsiębiorca i ewentualnie jego małżonek (w wypadku
wspólności majątkowej małżeńskiej).
Prowadząc firmę, jednoosobowy przedsiębiorca działa sam lub przez
pełnomocnika, względnie przez osoby przez siebie zatrudnione, a jego majątek
osobisty zlewa się niejako z firmowym. Skutkiem tego za wszystkie zobowiązania
firmy jednoosobowy przedsiębiorca odpowiada całym majątkiem osobistym, a więc
nie tylko tym, którego zamierza użyć w przedsiębiorstwie.
W sytuacjach jednak, w których działalność nie ma mieć ani wielkiej skali,
ani nie musi być prowadzona w ten sam sposób bardzo długo, jednoosobowa mała
firma (zawsze jest to osoba fizyczna wpisana do gminnej ewidencji działalności
gospodarczej) wydaje się najrozsądniejsza. Nie ma przy tym przeszkód, by tego
rodzaju przedsiębiorca w dowolnej chwili wszedł w spółkę z innym (może to być
zarówno spółka cywilna, jak i handlowa) lub zmienił formę prawną (np. przez
zawiązanie jednoosobowej spółki z o.o.).
Jak
zarejestrować jednoosobowego przedsiębiorcę?
Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej (CEIDG)
◦Istotne zmiany od 1 lipca 2011 – jawny rejestr przedsiębiorców
◦Bezpłatna rejestracja
◦Zintegrowany wniosek o wpis (CEIDG-1)
◦Formularz papierowy albo elektroniczny
◦Wniosek o wpis CEIDG-1 stanowi jednocześnie zgłoszenie:
do ZUS (albo KRUS)
do urzędu statystycznego
do naczelnika urzędu skarbowego
Aby zarejestrować działalność gospodarczą jako osoba fizyczna możesz wybrać
jeden z trybów postępowania:
◦w gminie, która przyjmuje formularze o wpis tylko do końca 2011r.
(formularz papierowy CEIDG -1 w miejsce dotychczasowego formularza EDG-1),
◦bezpośrednio do CEIDG (wyłącznie na formularzu elektronicznym
zamieszczonym na stronie internetowej www.ceidg.gov.pl)
Aby złożyć wniosek elektronicznie należy skorzystać z podpisu elektronicznego z certyfikatem
kwalifikowanym lub nieodpłatnego profilu zaufanego na
platformie ePUAP.
Dane
potrzebne do zarejestrowania działalności gospodarczej:
Oznaczenie miejsca zamieszkania i zameldowania przedsiębiorcy
Adres zakładu głównego firmy, gdy przedsiębiorca stale wykonuje działalność
poza miejscem zamieszkania
NIP
PESEL
Firma przedsiębiorcy („IMIĘ NAZWISKO DOWOLNA NAZWA ” np. „Jerzy Kowalski
Internetowy Sklep Meblowy”)
Określenie przedmiotu wykonywanej działalności zgodnie z Polską
Klasyfikacją Działalności (PKD 2007)
Datę rozpoczęcia działalności gospodarczej,
Numer telefonu kontaktowego i adres poczty elektronicznej
Formę opodatkowania
Dodatkowe miejsca wykonywania działalności
Dane identyfikacyjne rachunków bankowych
Kiedy
możemy rozpocząć działalność?
Mamy prawo
uruchomić działalność już w dniu złożenia wniosku CEIDG-1
WYJĄTKI:
działalność reglamentowana (80 rodzajów działalności wymagających koncesji,
zezwolenia lub wpisu do działalności regulowanej np. apteka, biuro
detektywistyczne)
rejestracja na potrzeby podatku VAT
złożenie wniosku CEIDG-1 w formie elektronicznej bez opatrzenia go podpisem
elektronicznym
Niezależnie należy zgłosić do ZUS osoby do ubezpieczenia: przedsiębiorców,
osoby współpracujące oraz pracowników. Zgłoszenia dokonuje się na drukach ZUS
ZUA, ZZA
Warto
wiedzieć:
Musimy posiadać prawo do lokalu siedziby działalności (prawo własności,
umowa użyczenia, umowa najmu)
Numer REGON dla osoby fizycznej jeden na całe życie
Pieczątka nie jest obowiązkowa
Dla osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą konto firmowe nie
jest obowiązkowe (można korzystać z prywatnego)
Transakcje powyżej 15 tys. EUR za pośrednictwem konta bankowego
II . Spółka cywilna
Spółka
cywilna z punktu widzenia prawa nie jest przedsiębiorcą. Nie ma podmiotowości
prawnej. Jest tylko umową. Przedsiębiorcami są jej udziałowcy – osoby fizyczne,
prawne lub podmioty niemające tego ostatniego przymiotu, choć będące podmiotami
prawa, takie jak spółki jawne.
Nie ma bowiem przeszkód, by umowę spółki cywilnej zawarli przedsiębiorcy o
dowolnym statusie i w wypadku wielu wspólników każdy może mieć inną formę
prawną, choć oczywiście wprowadzałoby to pewne utrudnienia czy zamieszanie
np. w dziedzinie niejako piętrowej rachunkowości. Spółka cywilna
nie może być tylko jednoosobowa (jak np. sp. z o.o.).
Z perspektywy prawa podatkowego natomiast spółki cywilne mają NIP i są
podatnikami VAT (mimo że podatek dochodowy płacą jedynie wspólnicy, mogąc nawet
korzystać z form zryczałtowanych). Także ustawa o statystyce uznaje spółki
cywilne za podmioty gospodarki narodowej. Co więcej, mogą one być pracodawcami.
Wówczas płatnikiem składek na ubezpieczenie społeczne jest albo sama s.c., albo
każdy z jej wspólników z osobna. Działalności gospodarczej nie można prowadzić
pod firmą spółki cywilnej, ponieważ nie jest ona przedsiębiorcą. Zawierając
umowę spółki cywilnej, wspólnicy zobowiązują się do osiągnięcia wspólnego celu
gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony i wniesienie
wkładów. Dlatego status przedsiębiorców mają wspólnicy spółki cywilnej.
Firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko oraz dodatkowe inne dowolne
określenia, które nie mogą jednak wprowadzać konsumentów w błąd co do osoby
przedsiębiorcy, przedmiotu i miejsca działalności oraz źródeł
zaopatrzenia. Przedsiębiorcy działający po zawarciu umowy spółki cywilnej
oznaczając firmę, powinni podać swoje imiona i nazwiska, np. Władysław Mąka,
Jan Lin Sklep Meblowy Wszystko dla domu. Dokonując wpisu do ewidencji na
wniosku CEIDG-1 i wypełniając pozycję dotyczącą oznaczenia przedsiębiorcy,
każdy wspólnik spółki cywilnej musi podać firmę, jaką posługuje się w obrocie.
Umowa spółki cywilnej powinna być zawarta w formie pisemnej, choć należy to
uczynić jedynie dla celów dowodowych, a nie pod rygorem nieważności. Oznacza
to, że gdyby wspólnicy nie sporządzili pisma, a jedynie porozumieli się ustnie,
to nie nastąpiłby skutek nieważności takiego kontraktu. W razie sporu nie
będą jednak mogli powoływać się na świadków umowy ani nie będzie dopuszczalny
dowód z przesłuchania stron co do faktu zawarcia umowy spółki. Forma pisemna
jest przydatna również dlatego, że wspólnicy postanawiają o ważnych kwestiach
związanych z prowadzeniem wspólnego przedsiębiorstwa. Określają wkłady, zasady
prowadzenia spraw spółki, udziały w zyskach czy obowiązujące wewnątrz reguły
odpowiedzialności za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli.
Za zobowiązania spółki cywilnej wobec jej wierzycieli wspólnicy odpowiadają
solidarnie. Odpowiedzialność solidarna (m.in. wspólników spółki cywilnej)
to taka, gdy kilka osób zobowiązanych jest wobec tego samego wierzyciela i może
on żądać – według swego uznania – wykonania zobowiązania w całości lub w części
od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich albo od każdego z osobna.
SPÓŁKA
CYWILNA:
dowolna forma umowy (nawet ustna umowa spółki)
spółka cywilna nie jest przedsiębiorcą, a jedynie umową
status przedsiębiorcy mają wspólnicy
każdy ze wspólników składa samodzielnie wniosek CEIDG-1 we własnym imieniu
realizacja wspólnego celu gospodarczego poprzez działanie w sposób
oznaczony i wniesienie wkładów
spółki cywilne mają NIP, mogą być płatnikiem VAT oraz pracodawcą
(płatnikiem składek do ZUS)
odpowiedzialność solidarna wspólników
oznaczając firmy spółki cywilnej należy podać imiona i nazwiska wspólników
oraz dodatkową nazwę np. „Jan Kowalski, Karol Nowak MAXIM”
III. Spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością
Spółka
z ograniczoną odpowiedzialnością to jedna z dwóch (obok akcyjnej) polskich
spółek kapitałowych. Od lat cieszy się wśród przedsiębiorców największą
popularnością, gdy wybierają formę prowadzenia działalności, niezależnie od
obniżki minimum kapitału zakładowego z 50 tys. zł do 5 tys. zł.
Spółka
z ograniczoną odpowiedzialnością:
- minimalny kapitał zakładowy 5 000 zł
- „prestiżowa” forma działalności
- odpowiedzialność udziałowca do kwoty zaangażowanego kapitału
- członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za zobowiązania niepokryte
kapitałem spółki
- dopuszczalna jednoosobowa sp. z o.o.
Zawiązanie
spółki z ograniczoną odpowiedzialnością:
- umowa spółki w formie aktu notarialnego
- wniesienie wkładów na pokrycie kapitału zakładowego
- powołanie Zarządu
- ustanowienie Rady Nadzorczej jeżeli wymaga tego ustawa lub umowa spółki
(kapitał zakładowy>500 tys. zł, liczba wspólników > 25)
- wpisanie do rejestru przedsiębiorców w KRS (przed wpisem sp. z o.o. w
organizacji)
IV. Spółka akcyjna
Konstrukcja prawna spółki akcyjnej dostosowana jest do realizacji
dużych przedsięwzięć biznesowych i umożliwia gromadzenie znacznych środków
finansowych. Z założenia kapitał spółki pochodzi od licznego kręgu osób –
przyszłych akcjonariuszy, co w konsekwencji powoduje konieczność poddania
spółki akcyjnej większemu formalizmowi, niż to jest w przypadku spółki
z o.o. Wspólnicy mają znacznie mniejszy zakres swobody
w kształtowaniu jej ustroju. Należy także zwrócić uwagę, że regulacja KSH odnosi
się tylko do spółek akcyjnych, których akcje są przedmiotem obrotu
prywatnego. Obrót publiczny akcjami poddany jest odrębnej regulacji prawnej
zawartej m.in. w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie
instrumentami finansowymi (tekst jednolity Dz. U. z 2010 r., Nr 211, poz.
1384).
Powstanie spółki
Do powstania spółki akcyjnej wymaga się:
1) zawiązania spółki, w tym podpisania statutu przez założycieli,
2) wniesienia przez akcjonariuszy wkładów na pokrycie całego
kapitału zakładowego, 3) ustanowienia zarządu i rady nadzorczej,
4) wpisu do rejestru (art. 306 KSH).
Statut spółki akcyjnej powinien być sporządzony w formie aktu
notarialnego i zawierać co najmniej elementy wskazane w art. 304 § 1 KSH.
Akcjonariusz obowiązany jest do wniesienia pełnego wkładu na akcje,
a wpłaty powinny być dokonane równomiernie na wszystkie akcje (art. 329 §
1 i 2 KSH). Szczegółową regulację dotyczącą pokrywania akcji zawiera art.
309 KSH. Zawiązanie spółki akcyjnej następuje z chwilą objęcia wszystkich
akcji (art. 310 § 1 KSH). Z chwilą zawiązania spółki powstaje spółka akcyjna
w organizacji (art. 323 § 1 KSH). Przez ustanowienie zarządu i rady
nadzorczej należy rozumieć wybór pierwszych członków tych organów. Zarząd
zgłasza zawiązanie spółki do sądu rejestrowego właściwego ze względu na
siedzibę spółki w celu wpisania spółki do rejestru. Wniosek o wpis
podpisują wszyscy członkowie zarządu (art. 316 § 1 KSH). Z chwilą wpisu do
rejestru spółka akcyjna w organizacji staje się spółką akcyjną
i uzyskuje osobowość prawną (art. 12 zdanie pierwsze KSH).
Organami spółki akcyjnej są:
zarząd,
rada nadzorcza,
oraz walne zgromadzenie
Są to organy obligatoryjne. Oznacza to, że powinna je mieć
każda spółka akcyjna, a ich brak rodzi określone konsekwencje prawne. Dla
przykładu, brak zarządu daje podstawę do ustanowienia dla spółki kuratora
w trybie art. 42 KC.
V. Spółka jawna
Spółka jawna to modelowa osobowa spółka handlowa.
Pozostałe – partnerska, komandytowa i komandytowo-akcyjna – są jej
modyfikacją, tak by mogła służyć szczególnym w gruncie rzeczy celom
gospodarczym. Dlatego osoby, które mają zamiar prowadzić przedsiębiorstwo na
lokalnym rynku lub w stosunkowo niewielkim rozmiarze, bez niepotrzebnego i
niedookreślonego ryzyka, na dłuższą metę i w sposób budzący zaufanie
kontrahentów, powinni rozważyć wybór spółki jawnej.
Jest ona wpisywana do rejestru przedsiębiorców
stanowiącego część Krajowego Rejestru Sądowego. Dlatego żaden inny
przedsiębiorca czy klient nie może tłumaczyć się, że nie miał podstawowych
informacji o sposobie zorganizowania, funkcjonowaniu albo o wspólnikach tej
organizacji. Nie bez znaczenia w momencie dokonywania wyboru jest również czytelne
i wygodne dla wspólników opodatkowanie sp.j.
SPÓŁKA JAWNA:
- umowa spółki w formie pisemnej pod rygorem
nieważności
- odpowiedzialność subsydiarna (istotą subsydiarności
jest możliwość prowadzenia przez wierzyciela egzekucji z majątku wspólnika dopiero
wtedy, kiedy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna)
- wpisana do rejestru przedsiębiorców w KRS
- większa wiarygodność dla kontrahentów
- majątek = wkłady + nabyte mienie
- nazwiska wspólników w firmie spółki (np. Jan
Kowlaski Anna Nowak Sklep Meblowy MAX)
VI
. Spółka partnerska
Spółka
partnerska jest młodą odmianą spółki jawnej, wymyśloną na gruncie prawa
anglosaskiego, przeznaczoną do prowadzenia działalności w zamkniętej liczbie
wolnych zawodów czy dziedzin aktywności z nimi związanych. Kodeks spółek
handlowych wymienia ich 20 (od adwokata i aptekarza do rzeczoznawcy majątkowego
i tłumacza przysięgłego).
Umowa spółki
partnerskiej powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Jako byt
prawny powstaje ona z chwilą wpisu do rejestru. Istotą jej jest to, że
zobowiązania w tej spółce dzielą się w zasadzie na dwie kategorie:
– powstające
w związku z codziennym funkcjonowaniem spółki (np. związane z zapłatą czynszu
za najem biura)
– związane z
wykonywaniem wolnego zawodu przez partnera.
Do drugiej
kategorii należą również zaciągnięte przez osoby podległe kierownictwu
partnera, a także mające związek z wykonywaniem zawodu przez innych wspólników
oraz osoby im podlegające.
Ponieważ
jest o odmiana spółki jawnej, to – np. pielęgniarki i położne, które zaciągnęły
kredyt na wynajem lokalu, w przypadku trudności z jego spłatą odpowiadają
wszystkie całym swoim teraźniejszym i przyszłym majątkiem osobistym. Niemniej
za zobowiązania tego rodzaju w pierwszej kolejności odpowiada spółka. Zatem
egzekucję w stosunku do majątku wspólników można skierować dopiero wtedy, gdy
egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna. Natomiast w przypadku gdy
jedna ze wspólniczek spłaci całe zobowiązanie, będzie miała prawo regresu
(żądania zwrotu stosownych części) zarówno do pozostałych wspólniczek, jak i do
spółki.
Co do
drugiej kategorii zobowiązań zasadą jest, że odpowiedzialność partnera za błędy
w sztuce pozostałych (np. nieprawidłowo przeprowadzony zabieg) oraz za
zobowiązania spółki wynikające z działalności osób zatrudnionych przez
spółkę, które były nadzorowane przez innego partnera przy świadczeniu usług
profesjonalnych, jest wyłączona. Osobami podległymi będą także osoby wykonujące
wolny zawód, jednak niebędące partnerami spółki (np. zatrudnione przez firmę
inne pielęgniarki). Jednak – w razie braku wyraźnego rozdziału związanego z
podległością kierowniczą – zasada ta nie obowiązuje. Zatem mogą zdarzyć się
sytuacje, w których wszyscy partnerzy mogą ponosić odpowiedzialność za
zobowiązania innych pielęgniarek, sekretarek itd. Odpowiedzialność za działania
tych osób jest jednak ograniczona tylko do świadczonych przez nie usług
związanych z przedmiotem działalności spółki. W celu ograniczenia ryzyka
powstania potencjalnego sporu pomiędzy partnerami dotyczącego zakresu
odpowiedzialności, tworząc spółkę partnerską bądź do niej przystępując, warto
pamiętać o właściwym i możliwie najprecyzyjniejszym zakreśleniu granic
odpowiedzialności partnera.
VII . Spółka komandytowa
Jej
cechą charakterystyczną są dwie kategorie wspólników – komplementariuszy i
komandytariuszy. Musi się więc składać z co najmniej z dwóch osób o różnym
statusie. Pozwala zwolnić z nieograniczonej odpowiedzialności za jej
zobowiązania komandytariuszy, minimalizując ryzyko ich działalności.
Jednocześnie odpowiedzialność komplementariuszy za zobowiązania spółki
jest nieograniczona.
Zadaniem
komandytariuszy jest wniesienie określonej w umowie spółki sumy komandytowej.
Nie mogą oni jednak decydować o prowadzaniu spraw spółki ani jej reprezentować.
Ten rodzaj aktywności jest zastrzeżony do komplementariuszy. I to oni ponoszą
pełną odpowiedzialność za zobowiązania spółki. Niemniej jako wspólnicy
zarządzający (nie jest to zarząd taki jak w sp. z o.o.) w zasadzie nie mogą być
usunięci. Tym samym sp.k. daje im pewność, że nie narażą się na utratę władzy
operacyjnej na rzecz komandytariuszy, czyli niejako biernych inwestorów. I w
odróżnieniu od spółek kapitałowych, gdzie prawa udziałowe są w zasadzie
zbywalne, a członkowie zarządu odwoływalni, struktura tej spółki pozostaje
stabilna. Nawet bowiem śmierć komplementariusza nie musi być przyczyną
rozwiązania spółki. Na tym więc polega podstawowa zaleta sp.k. Niemniej trzeba
pamiętać, że nie jest to ani forma łatwa w prowadzeniu działalności, ani tania.
Dlatego dla osób, które stawiają pierwsze kroki w biznesie i nie mają powodu
chronić, np. firmy rodzinnej z tradycjami przed biernymi inwestorami
(komandytariuszami) i nie będzie ich stać na częste porady prawnika, nie
powinna być zalecana.
Umowa spółki
komandytowej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Tej samej formy
będzie więc wymagała również każda jej zmiana. Wspólnikami mogą tu być zarówno
osoby fizyczne, jak i prawne, a także podmioty niemające tego przymiotu (takie
jak spółki jawne czy inne komandytowe). Komplementariusze odpowiadają za
zobowiązania spółki tak jak wspólnicy spółki jawnej – bez ograniczeń, całym
swoim majątkiem, solidarnie i subsydiarnie ze spółką. Odpowiedzialność komandytariuszy
jest ograniczona do sumy komandytowej wskazanej w umowie spółki.
VII . Spółka komandytowo
-akcyjna
Spółką
komandytowo-akcyjną jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie
przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania
spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia
(komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem.
Kapitał zakładowy spółki
komandytowo-akcyjnej powinien wynosić co najmniej 50 000 złotych.
Firma spółki
komandytowo-akcyjnej powinna zawierać nazwiska jednego lub kilku
komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowo-akcyjna”.
Dopuszczalne
jest używanie w obrocie skrótu „S. K. A.”
Jeżeli
komplementariuszem jest osoba prawna, firma spółki komandytowo-akcyjnej powinna
zawierać pełne brzmienie firmy (nazwy) tej osoby prawnej z dodatkowym
oznaczeniem „spółka komandytowo-akcyjna”. Nie wyklucza to zamieszczenia
nazwiska komplementariusza, który jest osobą fizyczną.
Nazwisko
albo firma (nazwa) akcjonariusza nie może być zamieszczane w firmie spółki. W
przypadku zamieszczenia nazwiska albo firmy (nazwy) akcjonariusza w firmie
spółki akcjonariusz ten odpowiada wobec osób trzecich tak jak komplementariusz.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz