Jakie są
zasady naliczania wynagrodzeń?
Czy zastanawialiście się kiedykolwiek z czego
wynika wynagrodzenie netto, czyli te które otrzymujemy „na rękę”? Poniżej
przedstawię informacje przygotowane na podstawie Ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.
W myśl ustawy
przychody otrzymywane ze stosunku pracy mogą przyjąć formę:
-wynagrodzenia i
innych świadczeń pieniężnych,
-świadczeń
nieodpłatnych bądź częściowo odpłatnych.
Na szczególną uwagę
zasługują tutaj świadczenia nieodpłatne bądź częściowo odpłatne, ponieważ ich
rozpoznanie jest dość skomplikowane. Otóż, ustawa nie precyzuje jakie
świadczenia powiększają przychód pracownika. Ta kwestia jest bardzo często
przedmiotem sporu z Urzędami Skarbowymi. Decydujący głos w tej sprawie ma
Naczelny Sąd Administracyjny, który sprawuje
kontrolę funkcjonowania i bezczynności lokalnej i regionalnej administracji
publicznej pod względem zgodności z Konstytucją RP, prawem unijnym i ustawami.
W celu przybliżenia tej kwestii
przytoczę fragment wyroku Naczelnego
Sądu Administracyjnego.
NSA w wyroku z 16 czerwca 2011 r.,
sygn. akt II FSK 788/10:
"(…) Kluczową cechą świadczenia
nieodpłatnego jest (…) to, że otrzymujący takie świadczenie nie jest zobowiązany
do wykonania jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego. Aby zatem dane świadczenie
mogło być uznane za świadczenie nieodpłatne, konieczne jest, by polegało ono
wyłącznie na jednostronnym przysporzeniu po stronie podmiotu, który świadczenie
to uzyskał. Nieodpłatnym świadczeniem będą więc w szczególności wszelkie
wykonane na rzecz uprawnionego świadczenia, np. przyznające mu prawa do
używania lub użytkowania składnika majątku. O nieodpłatnym świadczeniu
można mówić także w przypadku znoszenia określonego działania podatnika,
np. nieodpłatne udostępnienie nieruchomości na prowadzenie działalności.
Właściciel obciążonej nieruchomości nie uzyskuje więc z tego tytułu
żadnych korzyści, którą mogłaby być np. bonifikata w opłatach za
dostarczanie i wykorzystanie energii elektrycznej. (…)"
Przykład 1.
„Przedsiębiorca Jan Kowalski postanowił
użyczyć nieodpłatnie swojemu pracownikowi samochód osobowy na czas jego
20-dniowego urlopu. Czy pracownik osiągnął przychód, który musi opodatkować? W
jaki sposób należy określić wartość przychodu?
TAK! – w tym przypadku pracownik otrzymał
świadczenie nieodpłatne (jednostronne).
Zasada obliczania przychodu jest
następująca:
a) Jeżeli pracodawca świadczy
konkretne usługi w ramach prowadzonej działalności to przychód pracownika
ustalany jest według cennika,
b) Jeżeli usługa została zakupiona
u innego podmiotu, wówczas przychód określany jest na podstawie ceny zakupu,
c) W pozostałych przypadkach
przychód ustalany jest na postawie cen rynkowych (należy wziąć pod uwagę m.in.
czas i miejsce udostępnienia).
Koszty uzyskania przychodu – KUP.
W przypadku
wynagrodzeń mamy do czynienia z kosztami ustawowymi, które wyrażone są kwotowo.
Podstawowe koszty uzyskania przychodu ze stosunku pracy wynoszą 111,25zł
miesięcznie, co rocznie daje kwotę 1335zł. Warto zapamiętać, że KUP ze stosunku
pracy są dla wszystkich takie same tzn. nie zależą od wysokości wynagrodzenia i
piastowanego stanowiska oraz od wymiaru czasu pracy np. Kowalski, który zarabia
1680zł, ma takie same KUP jak Nowak, który zarabia 8 500zł.
Ustawa określa dwa
przypadki, które są przesłankami do podwyższenia KUP. Są to:
-zamieszkiwanie w innej miejscowości
(dojeżdżamy do pracy z innej miejscowości), wówczas miesięczne koszty uzyskania
przychodu wynoszą 139,06zł.
-pracownik ma zawarty więcej niż 1 stosunek
pracy, wówczas roczny KUP wynosi 2 002,05zł.
Jakie są zwolnienia przedmiotowe?
Warto wyróżnić
tutaj poniższe grupy zwolnień:
-Zwolnienia związane z podróżami służbowymi
, którymi są diety i inne należności np. ryczałt hotelowy. Dieta jest kwotą,
którą pracownik otrzyma w związku ze zwiększonymi kosztami wyżywienia.
-Zwolnienia związane z zamieszkaniem w
innej miejscowości, którymi są dodatek za rozłąkę (pracownicy, którzy
wyrazili zgodę na okresowe przeniesienie do pracy na
inny teren poza miejscowość stałego) oraz wydatki na zakwaterowanie, jednak nie
więcej niż 500 zł miesięcznie.
-Zwolnienia
związane z procesem, w których skład wchodzą m.in.: świadczenia
wynikające z przepisów BHP (napoje, posiłki- w przypadku pracy wykonywanej w
warunkach szczególnych).
-Inne zwolnienia np.
świadczenia związane z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych np. kurs obsługi
kasy fiskalnej, kurs obsługi wózka widłowego, świadczenia z FGŚP ( Fundusz
Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych) np. paczki świąteczne.
Pobór podatku.
Obowiązkiem pracodawcy jest
potrącenie należnej zaliczki na podatek dochodowy i przekazanie jej do
właściwego Urzędu Skarbowego w terminie do 20-go następnego miesiąca.
Zaliczki na podatek dochodowy
ustalane są wg skali progresywnej (18% lub 32%) w zależności od wielkości
osiągniętego przychodu.
W sytuacji kiedy podatnik korzysta z
preferencyjnego opodatkowania np. ulga na dziecko, łączne opodatkowanie
małżonków może wówczas wystąpić do US z wnioskiem o zaniechanie poboru zaliczek
na podatek dochodowy. Z otrzymaną decyzją może udać się do pracodawcy i wówczas
zaliczka nie będzie pobierana.
Przykład.
Kowalski
rozlicza się wspólnie z małżonką, z którą ma 4 dzieci. Obliczony podatek
dochodowy za rok ubiegły wynosi 2 140 zł. Czy zasadnym jest złożenie
wniosku o zaniechanie poboru zaliczek na podatek dochodowy?
TAK! Ulga na 4 dzieci wynosi 2224,08, w związku z czym
Kowalski otrzyma zwrot.
Rozliczenie roczne.
Są
dwa sposoby rozliczenia rocznego. Pierwszy sposób to tzw. „tryb zwykły”, kiedy
to płatnik (pracodawca) ma obowiązek przekazania podatnikowi (pracownikowi)
PIT-11. Wówczas pracownik samodzielnie składa zeznanie roczne na formularzu
PIT-36 lub PIT-37. Drugi sposób to tzw.
„roczne obliczenie podatku przez płatnika”, w tej sytuacji to pracodawca składa
w imieniu pracownika deklaracje skarbową. Warunki tego rozwiązania są
następujące: płatnik musi dysponować wszystkimi danymi podatnika, który nie
osiągnął innych przychodów (innych, niż te ze stosunku pracy), poza tym
pracownik nie korzysta z ulg innych niż odliczenie składek ZUS. W tej sytuacji pracownik musi złożyć
pracodawcy PIT-12 w terminie do 10 stycznia. Następnie pracodawca składa do US
PIT-40 i w ten sposób dokonuje rocznego obliczenia podatku (ROP). Należy
pamiętać, że ewentualna odpowiedzialność za zatajenie dochodów spoczywa na
podatniku, nie na pracodawcy.
Obciążenia
ZUS.
Algorytm obliczania wynagrodzenia
pracownika:
-Ustalenie przychodu
(wynagrodzenia brutto),
-Obliczenie i odjęcie składek na
ubezpieczenie społeczne
-Odliczenie kosztów uzyskania
przychodu (KUP),
=wykonując powyższe kroki
otrzymujemy podstawę opodatkowania (zaokrąglamy do pełnych złotych).
Następnie:
-Obliczamy wysokość należnej
zaliczki na podatek dochodowy (18% lub 32%),
-Odejmujemy kwotę wolną od
podatku tj. 46,33 zł
-Odejmujemy składkę na
ubezpieczenie zdrowotne, która podlega odliczeniu, czyli 7,75%,
=wykonując powyższe czynności
otrzymujemy ostateczna zaliczkę (taką, którą należy potrącić pracownikowi z
wynagrodzenia, zaokrąglamy do pełnych złotych).
Aby ustalić wynagrodzenie netto
należy:
Od wynagrodzenia brutto odjąć
składki na ZUS, następnie odjąć zaliczkę na podatek dochodowy oraz składkę
zdrowotną (9%!!).
PRZYKŁAD NA OBLICZENIE
WYNAGRODZENIA NETTO:
„Pracownik firmy handlowej zatrudniony jest w oparciu umowy o pracę.
Wynagrodzenia zasadnicze wynosi 4 800 zł, premia uznaniowa 200 zł.
Pracownik podlega ustawowym kosztom uzyskania przychodu. Oblicz wynagrodzenie
netto tego pracownika”.
1. Ustalamy
przychód: wynagrodzenie zasadnicze + premia
4 800
zł + 200 zł = 5 000 zł
2. Ustalamy
wysokość składek na ubezpieczenie społeczne i odejmujemy je od wynagrodzenia
brutto. Następnie odejmujemy KUP.
5 000 – 685,5 – 111,25 = 4203,25
zł = 4203 zł ,w ten sposób otrzymaliśmy podstawę opodatkowania.
3. Ustalamy
wysokość należnej zaliczki na podatek dochodowy.
NALEŻNA ZALICZKA
NA PODATEK DOCHODOWY = PODSTAWA x STAWKA wg SKALI POD.
4 203 x 18%
= 756,54 zł
4. Ustalamy
wysokość składki zdrowotnej.
UWAGA!!!
Podstawą obliczenia składki zdrowotnej jest wynagrodzenie brutto ( 5 000
zł) pomniejszone o składki na ubezpieczenie społeczne (685,50 zł).
Obliczenie całej
składki na ubezpieczenie zdrowotne ( 9%):
5 000 zł –
685,50 zł = 4 314,50 zł
4 314,50 zł
x 9% = 388,31
Obliczenie
składki, która podlega odliczeniu od podatku (7,75%):
4 314,50 zł
x 7,75% = 334,37 zł
5. Ostatecznie
ustalamy zaliczkę na podatek dochodowy ( należna zaliczka na podatek dochodowy
pomniejszona o kwotę wolną od podatku oraz pomniejszona o składkę na
ubezpieczenie zdrowotne
( SKŁADKA PODLEGAJĄCA ODLICZENIU)!
756,54 zł – 46,33
zł – 334,37 zł = 375,84 zł = 376 zł
6. Ustalamy
wynagrodzenie netto (do wypłaty)- od wynagrodzenia brutto odejmujemy wszystkie
potrącenia: składki na ubezpieczenie społeczne, składkę na ubezpieczenie
zdrowotne
( CAŁĄ SKŁADKĘ 9%) oraz należną zaliczkę na podatek dochodowy.
5 000 zł –
685,50 zł – 388,30 zł – 376 zł = 3550,20 zł
Ciekawostka.
Na podstawie powyższego przykładu
możemy stwierdzić, że pracownik ostatecznie otrzyma ok. 71 % wynagrodzenia
brutto. Prawie 30% zabiera mu Państwo.
KSIĘGOWANIA ZWIĄZANE Z LISTĄ PŁAC:
1.
LISTA PŁAC –
WYNAGRODZENIE BRUTTO
DT-
„WYNAGRODZENIA”
CT-„ROZRACHUNKI
Z PRACOWNIKAMI Z TYTUŁU WYNAGRODZEŃ”
2.
ZALICZKA NA
PODATEK DOCHODOWY OD PRACOWNIKA
DT-
„ROZRACHUNKI Z PRACOWNIKAMI Z TYTUŁU WYNAGRODZEŃ”
CT-„ROZRACHUNKI
Z US”
3.
POTRĄCONE
SKŁADKI NA UBEZPIECZENIE SPOŁECZNE
DT-
„ROZRACHUNKI Z PRACOWNIKAMI Z TYTUŁU WYNAGRODZEŃ”
CT-
„ROZRACHUNKI Z ZUS”
4.
POTRĄCENIE
NALEŻNOŚCI PRACOWNIKOWI ( NP. RATA KREDYTU Z KASY ZAPOMOGOWO-POŻYCZKOWEJ”
DT-„ROZRACHUNKI
Z PRACOWNIKAMI Z TYTUŁU WYNAGRODZEŃ”
CT-„POZOSTAŁE
ROZRACHUNKI Z PRACOWNIKAMI”
5.
SKŁADKI
UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH PŁACONE PRZEZ PRACODAWCĘ
DT-
„UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE I INNE ŚWIADCZENIA”
CT-
„ROZRACHUNKI Z ZUS”
6.
WYPŁATA
WYNAGRODZENIA PRZELEWEM BANKOWYM
DT-
„ROZRACHUNKI Z PRACOWNIKAMI Z TYTUŁU WYNAGRODZEŃ”
CT-
„RACHUNEK BIEŻĄCY”
